Choroby i szkodniki warzyw kapustnych
Młode siewki bywają porażone chorobą grzybową zwaną zgorzelą siewek kapustnych albo czarną nóżką. Objawia się ona brunatnieniem i przewężeniem szyjki korzeniowej i przyziemnej części łodygi. Rośliny przewracają się i giną. Choroba ta występuje najczęściej w inspektach, w których rośliny rosną zbyt gęsto i nie są dostatecznie wietrzone. Chorych roślin nie należy sadzić, gdyż wkrótce zginą.
Na siewkach występuje również mączniak rzekomy kapustnych, który może porażać także rośliny starsze. Jest to choroba grzybowa, którą poznajemy po szarym puszystym nalocie na spodniej stronie młodych liści. Silniej porażone liście zwijają się i zasychają.
Groźną chorobą, porażającą głównie kapustę, kalarepę i kalafiory, a także rzepę i brukiew, jest kiła kapusty. Choroba ta występuje na korzeniach roślin starszych w postaci licznych guzów różnej wielkości, początkowo twardych i jasno zabarwionych, potem ciemniejących i gnijących. Roślina więdnie i zamiera.
Kapustę w różnych fazach rozwojowych może porażać choroba zwana bakteriozą naczyniową (czarna zgnilizna bakteryjna). Objawia się ona w postaci żółtych plam na liściach, szybko ciemniejących i wysychających oraz czernienia nerwów liściowych i łodyg. Na prze-krajanym ogonku liściowym lub łodydze można zobaczyć ciemny pierścień, z którego wydzielają się krople śluzu, zawierającego bakterie. Porażone rośliny żółkną i giną.
W celu uniknięcia i zwalczenia podanych wyżej chorób należy:
– stosować zmianowanie upraw roślin kapustnych tak, ażeby nie następowały po sobie i innych z rodziny krzyżowych częściej niż co 4-5 lat na tym samym zagonie;
– wapnować glebę (15-20 kg wapna palonego na 100 m2) w celu niedopuszczenia do jej zakwaszenia;
– starannie niszczyć resztki po zbiorach, usuwać głąby (w żadnym przypadku nie przekopywać ich);
– przeprowadzać dezynfekcję termiczną lub chemiczną skrzynek wysiewnych, inspektów, ziemi używanej do wysiewu i pikowania;
– zaprawiać nasiona przed siewem Zaprawą nasienną T (4 kg na 1 kg nasion) lub gorącą wodą przeciw czarnej nóżce i bakteriozie;
– nie zagęszczać siewów i chronić je przed zachwaszczeniem;
– opryskiwać rozsadę od czasu, gdy rośliny będą miały 2-3 liście, 2-3 razy co 7-10 dni preparatami grzybobójczymi.
Najgroźniejszymi szkodnikami siewek roślin kapustnych są pchełki ziemne. Wygryzają one dziurki w liściach, a przy masowym wystąpieniu mogą całkowicie zniszczyć rozsadę. Są to maleńkie chrząszczyki, które uciekając spłoszone, skaczą wysoko jak pchły. Zimują dorosłe owady pod resztkami roślin lub kamieniami. Natychmiast po zauważeniu szkodników należy wyłapywać je za pomocą pułapki wykonanej z kawałka sklejki dwustronnie pomalowanej lepem sadowniczym lub jakimkolwiek klejem wolno schnącym. Przy dużej inwazji szkodnika opryskuje się rośliny preparatami: Decis 2,5 EC – 0,05% lub Gardona 24 EC – 0,3%.
Kapustne mają oprócz pchełek licznych wrogów, które czynią poważne szkody w ich uprawach, zwłaszcza jeśli nie przestrzega się podanego zmianowania i starannego porządkowania naszego ogródka. Do powszechnie występujących należą wymienione poniżej.
Śmietka kapuściana. Jest to owad podobny do naszej muchy domowej. Na wiosnę składa po kilka jaj przy szyjce korzeniowej kapusty lub wczesnych kalafiorów. Z jaj wylęgają się białe, beznogie larwy, które wdrążają się do korzeni i do łodygi. Zaatakowane rośliny początkowo więdną, a później usychają. Zwalczanie chemiczne tego szkodnika polega na zaprawianiu korzeni rozsady w wodnej zawiesinie Primicidu 30 DP bezpośrednio przed jej sadzeniem. Na jeden litr wody bierze się 30 g preparatu i starannie miesza. Rośliny zanurza się w cieczy po szyjkę korzeniową, po czym sadzi.
Mszyca kapuściana jest groźna dla odmian średnio wczesnych i późnych warzyw kapustnych. Pierwszym objawem obecności szkodnika na roślinie jest odbarwienie liścia, nieco później liście z mszycami są łyżkowato skręcone, a wewnątrz znajdują się zielonkawe, pokryte szarym woskowym nalotem mszyce. Przy małej ilości roślin można mszyce niszczyć ręcznie przy większej – opryskuje się Pirimorem 50 DP w stężeniu 0,05% z dodatkiem zwilżacza Jorovit 2 w 10-14 dni od momentu zauważenia pierwszych mszyc na roślinie.
Tantniś krzyżowiaczek to motyl, którego gąsienice wygryzają początkowo na liściach tzw. okienka, powstałe w wyniku zjedzenia dolnej skórki liścia i miękiszu bez naruszenia górnej skórki; później widać małe, nieregularne dziurki. Gąsienice są niewielkie (do 1 2 mm długości), jasnozielone; pierwszego pokolenia żerują w czerwcu, drugiego – pod koniec lipca i w sierpniu, a trzeciego – w sierpniu i we wrześniu. Przy uprawie niewielu roślin wystarczy je zbierać ręcznie. Przy większym występowaniu, począwszy od końca maja, jeśli zauważymy pierwsze gąsienice tego, jak i innych szkodników, opryskuje się najlepiej preparatami bakteryjnymi: Bactospeine Jardin -0,5%, Bactospeine WP 16000 -0,1% z dodatkiem zwilżacza Jorovit 2 lub preparatami chemicznymi: Decis 2,5 EC – 0,05% lub Gardona 24 EC – 0,3%
Bielinek kapustnik jest najgroźniejszym szkodnikiem roślin kapustnych, powszechnie znanym. W Polsce występują dwa pokolenia tego motyla, z których drugie jest znacznie liczniejsze, żerujące dość długo (15-30) w lipcu i sierpniu. Gąsienice niebieskawozielone z licznymi czarnymi plamkami dorastają do 4 cm długości. Zwalcza się je tak samo jak tantnisia krzyżowiaczka.
Bielinek rzepnik – gąsienice tego gatunku, w odróżnieniu od bielinka kapustnika, żerują pojedynczo, wyrządzając podobne szkody.
Starsze gąsienice wgryzają się do główek kapusty i róż kalafiora, dodatkowo je zanieczyszczając. Są one intensywnie zielone, aksamitne, z trzema podłużnymi żółtawymi pasami na grzbiecie. Dorastają do 3 cm długości. Zwalcza się je podobnie jak gąsienice wcześniej opisanych szkodników.
Piętnówka kapustnica – gąsienice tego motyla, długości około 5 cm, o różnym zabarwieniu: od szarozielonego przez brunatne aż do czarnego (na stronie grzbietowej ciała mają dwa żółtawe pasy biegnące wzdłuż i żółte poprzeczne pręgi), początkowo wygryzają na liściach niewielkie, nieregularne dziury (wówczas jeszcze są maleńkie i zielone), a następnie wgryzają się głęboko do wnętrza główek bądź róż kalafiora, zanieczyszczając wygryzione chodniki odchodami. Gąsienice pierwszego pokolenia żerują w końcu czerwca i w lipcu, pokolenia drugiego – w sierpniu i we wrześniu. Dlatego też począwszy od połowy czerwca należy systematycznie przeglądać rośliny i niszczyć gąsienice, a przy większej inwazji pryskać preparatami: Decis 2,5 EC – 0,05% lub Gardona 24 EC – 0,3%.