Nawozy wapniowe służą do wapnowania, którego głównym celem jest zmiana kwaśnego odczynu gleby, nie odpowiadającego większości roślin uprawnych. Nawozy wapniowe według składu chemicznego można podzielić na pięć grup:
– nawozy zawierające wapń w formie tlenku wapniowego (CaO),
– nawozy zawierające wapń w formie węglanu wapniowego (CaC03),
– nawozy mieszane zawierające część wapnia w formie tlenkowej i część w formie węglanowej,
– nawozy wapniowe krzemianowe,
– nawozy wapniowe magnezowe.
Otrzymuje się również nawozy wapniowe jako poprodukcyjne odpady przemysłowe.
Nawozy tlenkowe, których reprezentantem jest w praktyce stosowane wapno palone, są nawozami silnie działającymi i dlatego stosuje się je na glebach ciężkich i średnich, na co najmniej 2-4 tygodnie przed siewem nasion lub sadzeniem roślin. Wapno rolnicze palone zawiera 80-60% CaO. Jest to nawóz bardzo rozdrobniony i może przy rozsiewie spowodować podrażnienie oczu i skóry; dlatego zaleca się mieszać go z ziemią przed wysiewem.
Nawozy węglanowe są nawozami wolniej działającymi i nie-żrącymi, dlatego można je stosować o każdej porze roku i na wszystkie gatunki gleb. Ze względu na swe powolne działanie zaleca się je używać na gleby lekkie oraz krótko przed wysiewem czy sadzeniem roślin. Z nawozów tych kreda nawozowa zwyczajna zawiera 45% CaO w formie węglanowej, a wapno defekacyjne – 20-50% CaO w formie węglanowej (produkt odpadowy przemysłu cukrowniczego). Wapniak mielony, otrzymywany ze zmielenia skały-wapniaka, może zawierać nawet do 99% węglanu wapnia, przeważnie 70-90%, co odpowiada 40-50% CaO. Jest on łatwy do wysiewu i nieżrący.
Nawozy wapniowe mieszane są połączeniem wapna palonego i wapna mielonego w stosunku mniej więcej 1:1.
Do wapnowania gleb stosuje się również wiele innych rodzajów nawozów wapniowych, które są produktami ubocznymi różnych gałęzi przemysłu. Zalicza się do nich wapno posodowe, otrzymywane przy produkcji sody (do 90% CaCÓ3), pocelulozowe – produkt uboczny przemysłu celulozowo-papierniczego (ok. 90% CaC03), wapno poke-kowe, otrzymywane przy produkcji kwasu siarkowego z rudy siarko-nośnej (ok. 80% CaC03), wapno pokarbidowe – produkt uboczny przy produkcji acetylenu, wapno poflotacyjne, otrzymywane przy wymywaniu siarki z rudy zawierającej dość duże ilości CaC03 (ponad 80%), wapno defekacyjne, o którym była mowa wyżej.
Chcąc określić wysokość dawki wapnia, trzeba znać odczyn (pH) gleby. Przy wapnowaniu gleb lekkich i pod rośliny wrażliwe na świeżo zwapnowaną glebę, np. pod: dynię, fasolę, groch, marchew, ogórek, pomidor, pietruszkę, seler, a także pod: agrest, malinę i truskawkę, jednorazowa ilość wapnia nie powinna być większa niż 10-15 kg CaO na 100 m2 (w nawozach wolno działających), a przy wapnowaniu gleb ciężkich – nie większa niż 15-20 kg CaO na 100 m2 (w nawozach szybko działających). W tabeli zamieszczono wskazówki dotyczące dawkowania nawozów wapniowych [9],
Wapnowanie przeprowadza się z reguły w okresie jesieni. Jeśli z jakichś powodów nie dokona się tego zabiegu jesienią, można przeprowadzić go wiosną, z tym że trzeba wtedy stosować (niezaleznie od rodzaju gleb) nawóz wapniowy jedynie w formie węglanowej. Nawozy wapniowe należy rozsiewać równomiernie na całej powierzchni ogródka. Po wysianiu należy je wymieszać z glebą za pomocą szpadla, przekopując glebę na głębokość 15-20 cm. Przy wapnowaniu gleby pod drzewami starszymi trzeba wysiać nawóz na powierzchni odpowiadającej zasięgowi poszczególnych koron drzew i również wymieszać go z glebą. Podczas rozsiewu nawozów pylistych trzeba założyć gumowe rękawice i ochronne okulary; należy wysiewać je zgodnie z kierunkiem wiatru. Do nawożenia borem można stosować boraks, który zawiera 11% boru.
Tabela. Orientacyjne dawki CaO na 100 m2 powierzchni gruntu
| Odczyn gleby (pH) | Nawozy w kg | ||
| gleby lekkie | gleby średnie | gleby ciężkie | |
| Do 4,5 | 14 | 21 | 28 |
| 4,6-5,5 | 7 | 15 | 21 |
| 5,6-6,5 | 0 | 7 | 14 |
| 6,6-7,2 | 0 | 0 | 7 |
| Powyżej 7,2 | 0 | 0 | 0 |