Kaktusy i inne sukulenty
Wśród roślin ozdobnych znana jest duża grupa gatunków o grubych, mięsistych liściach lub pędach. Są to tzw. sukulenty. Miłośnicy roślin ozdobnych wszystkie te rośliny określają mianem kaktusów, fachowcy jednak powinni znać różnice. Otóż kaktusami nazywamy tylko te sukulenty, które należą do botanicznej rodziny kaktusowatych. A więc nie każdy sukulent jest kaktusem, ale większość kaktusów to sukulenty.
Kaktusy i inne sukulenty uprawiane są jako rośliny doniczkowe do dekoracji pomieszczeń. W produkcji kwiaciarskiej odgrywają niewielką rolę, ale stanowią stałą pozycję; można je znaleźć niemal w każdej kwiaciarni sadzone pojedynczo w małych doniczkach lub po kilka (różne gatunki) w specjalnych naczyniach.
Kaktusy mają pędy kuliste, mięsiste lub walcowate (Cereus), u większości gatunków żebrowane. Występują także gatunki, które nie mają żeber, lecz mniej lub bardziej wystające brodawki (Mammillaria) lub spłaszczone pędy (Opuntia), często przypominające wyglądem liście (np. Zygocactus). Liście zazwyczaj są zredukowane do drobnych łusek lub włosków, a czynności oddychania przejęły pędy zawierające chlorofil. Z rodzajów, które wykształcają liście powszechnie znana jest Pe-ireskia stosowana jako podkładka dla innych kaktusów. Na grzbietach żeber, szczytach brodawek bądź na całej powierzchni, jak np. u opuncji, rozmieszczone są kępki kolcy lub wełniste włoski.
U większości kaktusów kwiaty wyrastają pojedynczo i zazwyczaj są siedzące. Jedne gatunki kwitną w dzień i te mają kwiaty barwy żółtej, różowej lub czerwonej, rzadziej białej, inne tylko w nocy i mają kwiaty białe (np. „Królowa Nocy”). Kwiaty kaktusów trwają na pędach zwykle kilka dni, lecz są i takie, które więdną po paru godzinach.
Sukulenty poza kaktusami mają przedstawicieli pośród wielu rodzin. Odznaczają się liśćmi mięsistymi, w których gromadzą zapas wody i pokarmów na okres nie sprzyjających warunków. Zazwyczaj pokryte są grubą warstwą wosku lub gęstymi włoskami, które chronią je przed nadmiernym parowaniem. Niektóre sukulenty zapas wody gromadzą także w bulwiasto-zgrubiałych korzeniach.
Spośród sukulentów najbardziej znane są agawa (Agave), al o e s (Aloe), grubosz (Crassulla), eczeweria (Echeweria), haworsja (Haworthia), przypołudnik (Mesembrianthemum) rozchodnik (Sedum).
Mimo że kaktusy i sukulenty należą do różnych rodzin i nie mają takich samych wymagań, lecz ogólne warunki uprawy, dla większości tych roślin są wspólne.
Rozmnażanie
Kaktusy rozmnaża się z nasion, przez odrosty, sadzonkowanie i szczepienie, sukulenty zazwyczaj przez odrosty i sadzonkowanie.
Siew. Miseczki lub płaskie skrzynki wypełniamy ziemią liściową zmieszaną z taką samą ilością piasku, a powierzchnię przysypujemy cienką warstwą samego piasku. Naczynia napełnia się w ten sposób, aby ich brzegi wystawały 1,5 cm ponad powierzchnię ziemi. Jest to konieczne z tego względu, że wysiewy przez długi czas pozostają przykryte szybami, więc dla siewek musi pozostać wolna przestrzeń.
Kaktusy mają nasiona drobne. Wysiewa się je rzutowo, nie przysypuje, jedynie lekko przyciska deseczką, a następnie przykrywa szybą. Ponieważ do kiełkowania wymagają temperatury 20—30°, więc wysiewamy je w szklarni w lutym, w marcu, a w mieszkaniu — w kwietniu i w maju. Wysiewów nie podlewamy tylko spryskujemy rozpylaczem zwracając uwagę, aby ziemia była zawsze wilgotna, ale nie mokra. W razie przesuszenia ziemi miseczki należy wstawić do wody, tak aby woda nie sięgała wyżej niż do wysokości naczyń. Jeśli na szybach ukażą się krople wody, należy szyby odwrócić, aby krople nie opadły na kaktusy. Kaktusy kiełkują zazwyczaj po kilku dniach, lecz siewki są bardzo drobne, niejednokrotnie trudno je dojrzeć gołym okiem. Jeśli zostały wysiane zbyt gęsto, należy przepikować możliwie prędko. Ze względu na drobne rozmiary czynność tę wykonuje się za pomocą widełek i cienkiego kołeczka. Wielkość naczynia, do którego pikujemy (miski i skrzynki), zależy od ilości siewek. Na spód naczyń dajemy 1,5—2 centymetrową warstwę drenażu ze skorup i piasku, a na to ziemię liściową z piaskiem. Rozstawę dostosowuje się do wielkości siewek; wynosi ona zazwyczaj nie więcej niż ich średnica. Młode kaktusy lepiej rosną w gromadzie, toteż przesadzamy je rzadko — w pierwszym roku uprawy jeden lub dwa razy, w drugim zaś raz, na wiosnę. Dopiero w trzecim roku sadzi się je do doniczek o średnicy 4—5 cm.