OGRÓDEK PRZYDOMOWY

Wielkość i usytuowanie ogródka przydomowego mogą być różne, a bliskość miejsca zamieszkania ułatwia uprawę i nie wymaga budowania altany – domku ogrodowego, chociaż dla celów rekreacyjnych mogą to być altany ażurowe lub pergole. Działka przy domach jednorodzinnych nie przekracza z reguły powierzchni 1000 m2, a niejednokrotnie zajmuje tylko 200 m2. Podstawowymi częściami stałego jej zagospodarowania, oprócz domu mieszkalnego, mogą być: garaż i pomieszczenia gospodarcze oraz część użytkowa, która w zależności od funkcji, jaką ma spełniać dla rodziny zamieszkującej dom, będzie się dzieliła na sektory: ozdobno-wypoczynkowy, sadowniczy i warzywniczy. Te same względy, jakie były brane pod uwagę przy zagospodarowaniu działki w pracowniczym ogrodzie działkowym, a mianowicie dzielenie ogródka na kwatery, powinny również wystąpić przy projektowaniu i zagospodarowaniu działki przydomowej.

Ogólne rozplanowanie ogródka uzależnione jest od jego położenia w stosunku do stron świata. W związku z tym część sadownicza powinna być usytuowana w północno-zachodniej lub północno-wschodniej części działki, ażeby drzewa jak najmniej zacieniały część przeznaczoną na uprawę warzyw i roślin ozdobnych. Przede wszystkim powinno się sadzić jabłonie, które cechują duże walory żywnościowe i w naszych warunkach klimatycznych najlepiej się udają. Jeżeli pod domem jest piwnica, to oprócz odmian letnich i jesiennych powinno się sadzić zimowe odmiany jabłoni, których owoce można przechować do wiosny, a nawet przy pewnym dostosowaniu takiej piwnicy do ich przechowywania – do lata. Drzewka jabłoni powinno się sadzić na podkładce półkarłowej M 7 lub MM 106, a na glebach dobrych – na podkładce karłowej M 26, a nawet na wstawkach skarlających. Tego rodzaju drzewka szybko wchodzą w okres owocowania, mniej zajmują miejsca oraz bardzo ułatwiają zabiegi pielęgnacyjne. Poza jabłoniami w ogródku powinny znaleźć się: grusze, śliwy, wiśnie, brzoskwinie i morele. Natomiast orzech włoski i czereśnia, ze względu na dużą objętość korony, mogą być sadzone na działce o większej powierzchni i raczej w takim miejscu, ażeby jak najmniej zacieniały inne drzewa.

Rozstawa przy sadzeniu drzew owocowych uzależniona jest od ich gatunku, odmiany, a przy jabłoniach i gruszach również od podkładki. Ponieważ na działce trudno dla każdego gatunku stosować oddzielne rozstawy, wystarczy jabłonie, grusze, śliwy, wiśnie i brzoskwinie posadzić w rozstawie 4,5-3,5 m. Natomiast dla orzecha włoskiego, czereśni i moreli rozstawa musi być większa.

Krzewy owocowe, jak: agrest, porzeczki, maliny sadzi się poza zasięgiem koron drzew, ażeby w razie potrzeby opryskiwania ich środkami chemicznymi do zwalczania chorób i szkodników nie opryskiwać jednocześnie krzewów mających w tym czasie dojrzewające owoce. Poza tym, owoce dojrzewające w miejscu nasłonecznionym, a nie zacienionym, mają większe wartości smakowe i odżywcze. Krzewy owocowe sadzi się w następujących rozstawach: porzeczki czarne – 180X120 cm, porzeczki czerwone, białe i agrest -150X100 cm, maliny – 120X40 cm. Truskawki i poziomki sadzi się w części warzywniczej.

W części sadowniczej ogródka, jeśli się chce uniknąć zatargów z sąsiadami, powinno się zachować następujące odległości od granic działki: dla jabłoni i grusz na podkładkach silnie rosnących oraz śliw, moreli i leszczyny – 3 m, dla jabłoni i grusz na podkładkach słabo rosnących oraz brzoskwiń i wiśni – 2 m, dla krzewów owocowych -1 m.

Część warzywnicza działki powinna być zaplanowana od strony południowej, ponieważ prawie wszystkie warzywa wymagają dobrego nasłonecznienia. Wielkość części warzywniczej uzależniona jest od zapotrzebowania rodziny na warzywa. Przyjmuje się, że wielkość ta powinna wynosić około 100 m2 na 1 osobę, co praktycznie w ogródku przydomowym jest nieosiągalne. Zachowując pewną proporcję, można przeznaczyć pod uprawę warzyw od 100 do 250 m2.

Zadaniem części wypoczynkowo-ozdobnej powinno być umożliwienie przyjemnego wypoczynku, dostarczenie estetycznych wrażeń dla wzroku oraz ładnej oprawy domu i całej posesji. Część ta powinna składać się z kwiatowych rabat, klombów oraz skupisk bylin i krzewów ozdobnych. Dobór gatunków i odmian roślin ozdobnych jednorocznych, dwuletnich, bylin i krzewów ozdobnych powinien zapewniać ich kwitnienie od wczesnej wiosny do późnej jesieni. Wprowadzenie sporej ilości bylin i krzewów kwitnących powinno wywołać miłą dla oka grę barw. W części tej mogą być zbudowane pergole i kratownice dla podparcia roślin pnących. Warto też założyć trawnik dla celów wypoczynkowych i ozdobnych.

Na rysunku 4 pokazano projekt części ozdobno-wypoczynkowej ogrodu przydomowego opracowany przez prof. dr Alfonsa Zielonko [33]. W ogrodzie tym wejście od ulicy wyłożone jest płytami betonowymi. Po prawej i lewej stronie wejścia założony jest trawnik z pojedynczymi bylinami. Przed oknami usytuowane zostały rabaty bylinowe. Całość frontu tworzy jakby komnatę okoloną żywopłotem nie formowanym. Stąd widać poidełko dla ptaków. Na skrzyżowaniu dróżki z płytek posadzone są rośliny płożące. Wzdłuż drogi prowadzącej na podwórko zaprojektowany jest żywopłot z drzewami. Właściwy ogród położony jest od tyłu budynku wyposażonego w werandę. Ogród ten otoczony jest ścianką ażurową, pokrytą różami pnącymi. Dziedziniec i drogi wyłożone są płytami. Wewnątrz ogrodu mieszczą się trzy rabaty bylinowe. Z prawej strony tych rabat jest trawnik, na którym wzdłuż obrzeża rozmieszczone są róże pienne i wielkokwiatowe. Na trawniku od strony werandy znajduje się skupisko różaneczników. Tuż przed oknami na dziedzińcu ustawiona jest piaskownica dla dzieci. Ogród wyposażony jest w altankę, przy której znajduje się brodzik. Obok altany znajduje się duży trawnik okolony krzewami i grupami bylin. Przy wejściu do ogrodu użytkowego wydzielone jest miejsce na suszenie bielizny oraz trzepanie chodników i okryć.

Na rysunku 5 pokazano projekt ogródka przydomowego, wykorzystanego bardziej użytkowo. Wejście z ulicy prowadzi do domu mieszkalnego i oddzielnie stojącego budynku gospodarczego. Posadzone dwa krzewy ozdobne (mogą to być lilaki lub jaśminowce) obok tych budynków stanowią jakby bramę do ogrodu i do jego części ozdobno-wypoczynkowej, do której prowadzi drugie wyjście z domu mieszkalnego. Od sąsiedniej posesji, z lewej strony, rośnie rząd krzewów owocowych, z prawej strony jest część sadownicza. Część ozdobno-wypoczynkową od pozostałego ogrodu oddziela szpaler drzew owocowych (jabłoni lub grusz). Warzywnik jest stosunkowo niewielki.