Szparag
Szparag jest jednym z najwcześniejszych warzyw gruntowych. Częścią jadalną są pędy wyrastające z kłączy (tak zwanych karp), zwane wypustkami. Zwykle spożywa się bielone pędy (pędy okrywane ziemią – białe), ale coraz częściej zaleca się szparagi nie bielone, zielone, które są bardziej wartościowe pod względem odżywczym. Szparagi mają dużą wartość biologiczną dzięki wysokiej zawartości witamin z grupy B i związków chemicznych regulujących gospodarkę wodną organizmu ludzkiego.
Szparag ma duże wymagania cieplne, zwłaszcza w okresie formowania wypustek, dlatego należy go sadzić w miejscu słonecznym, osłoniętym od wiatrów. Szparag nie znosi gleb kwaśnych, które należy wapnować przed sadzeniem karp. Najlepiej rośnie na glebach żyznych, przewiewnych, a ponieważ korzeni się bardzo głęboko, gleby mogą być suche. Najlepsze są piaszczysto-gliniaste, o dużej zawartości próchnicy. Zaskorupienie gleby powoduje wykrzywianie się wyrastających wypustek.
Szparagi można rozmnażać z nasion, przygotowując do posadzenia karpy. Nasiona siejemy wczesną wiosną na rozsadniku, w rzędy co 40 cm. Głębokość przykrycia nasion – 3-4 cm. Na 1 m2 wysiewa się 1,2-1,5 g nasion. W celu skrócenia okresu kiełkowania nasiona moczy się przez 3 dni w wodzie o temperaturze 25-30°C, a następnie podsusza i wysiewa. Siewki przerywa się, pozostawiając je co 15 cm. Aby otrzymać dobrze wyrośniętą rozsadę, zaleca się wysiać nasiona do inspektu w połowie marca (z 1 g nasion otrzymuje się około 30 roślin) i przepikować na rozsadniku. Rośliny nawozi się saletrą w dawce 20 g/m2 i ponownie w końcu lipca w dawce 10 g/m2. Jesienią ścina się i pali uschłe pędy, aby nie dopuścić do rozwoju szkodników, i na zimę przykrywa rozsadnik słomiastym nawozem, torfem lub liśćmi. Na wiosnę następnego roku młode rośliny wykopuje się, wybiera dobrze rozrośnięte karpy i sadzi na miejsce stałe. Miejsce to nawozi się na jesieni obornikiem (4-6 kg/m2) i nawozami mineralnymi w ilości 15 g superfosfatu i 30 g 40-procentowej soli potasowej na 1 m2. Sadzi się szparagi w rozstawie 120-150X40-50 cm (przy niewielkiej liczbie roślin – w rozstawie 100X100 cm), w dołki głębokości 20-30 cm. Na ich dnie rozkłada się korzenie szparagów, a następnie przykrywa warstwą ziemi grubości do 16-18 cm. Dołki wypełnia się stopniowo, w miarę wzrostu roślin w pierwszym roku wegetacji.
Sadzenie karp szparagów
W pierwszym i drugim roku po posadzeniu zasila się rośliny saletrą amonową 2-, 3-krotnie, stosując każdorazowo po 20 dag saletry amonowej na 10 m2. Pierwszy raz stosuje się nawożenie po wybiciu zielonych pędów, a później w odstępach 4-, 6-tygodniowych. Do nawożenia pogłównego można też użyć Florovitu w stężeniu 1%, stosując po około 2-3 I roztworu na roślinę. Na jesieni zasilamy szparagi solą potasową (25 g/m2) i superfosfatem (15 g/m2). Na jesieni ścinamy suche pędy i palimy je. Miejsca, gdzie rośliny zginęły, znaczymy, aby wiosną obsadzić je nowymi. W pierwszym roku po posadzeniu szparagów można w międzyrzędach uprawiać inne warzywa. W drugim roku uprawy, niezależnie od nawozu azotowego, zasilamy szparagi na wiosnę w następujący sposób: 40 g 40-procentowej soli potasowej, 30 g superfosfatu na 1 m2. Zbierać wypustki możemy dopiero w trzecim roku. Jeżeli chcemy je wybielić, to formujemy nad posadzonymi roślinami (miejsce jest znaczne przez obcięte pędy) wały szerokości u podstawy 40 cm, w następnych latach zwiększając szerokość do 50-60 cm. Wysokość wału powinna wynosić 25-30 cm. Aby ziemia się nie osypywała, wały powinny mieć kształt półkolisty. Mając tylko kilka roślin formuje się nad nimi kopczyki.
Zbiór zaczyna się po zauważeniu pierwszych wierzchołków wypustek nad ziemią lub pęknięć na wale czy kopczykach. Wówczas odgarnia się w tym miejscu ziemię ręką lub motyczką i wypustkę wyłamuje lub wycina nożem (są noże przeznaczone do tego celu, przypominające dłuto z szerszym ostrzem) przy samej karpie. Następnie ziemię zgarnia się z powrotem i uklepuje. Wypustki nie bielone ścina się jak najniżej, nieco pod powierzchnią ziemi. W następnych latach zbiór trwa od maja przez 7 tygodni, tj. do 15-20 czerwca. Największe plony uzyskuje się między 5 a 10 rokiem od posadzenia szparagów. Z 1 m2 otrzymuje się około 0,25-0,5 kg wypustek. Po zakończeniu zbiorów wały lub kopczyki należy rozrzucić, aby umożliwić prawidłowy wzrost zielonych pędów.
Uprawiane są trzy odmiany:
Limbras F, – odmiana wczesna, bardzo plenna. Wypustki wyrastają grube, główki zwarte.
Mary Washington – średnio wczesna, plenna. Wypustki grube duże, zwarte główki.
Schwetzinger Meisterschuss – odmiana średnio wczesna, bardzo plenna. Wypustki grube, wyrównane, ścisłe główki.