SADZENIE DRZEW I KRZEWÓW OWOCOWYCH
Drzewa i krzewy owocowe najlepiej jest sadzić w październiku, aby korzenie zaczęły rosnąć przed zimą. Jeśli jesień jest ciepła, to można sadzić jeszcze do grudnia, ale już z gorszym rezultatem. Sadzenie wiosenne powinno być ukończone w drugiej połowie kwietnia, gdy rośliny się jeszcze nie rozwijają.
Miejsce pod drzewa i krzewy owocowe wyznaczamy zgodnie z przygotowanym planem zagospodarowania ogródka. Gęstość sadzenia zależy od przewidywanej średnicy koron po pełnym wyrośnięciu roślin. W lepszym zorientowaniu się może nam pomóc znajomość tych średnic, które odpowiednio wynoszą: jabłoni, grusz, śliw i moreli silnie rosnących – 4-5 m, jabłoni półkarłowych – 3-4 m, karłowych jabłoni i grusz – 2-3 m, wiśni i brzoskwiń – około 3 m, krzewy porzeczek i agrestu mają średnicę w granicach 1,5-2 m. Całkowicie wyrośnięte: jabłoń i grusza silnie rosnące zajmują powierzchnię 15-20 m2, śliwa i morela – około 15 m2, jabłoń półkarłowa – 12-15 m2, wiśnia i brzoskwinia – około 10 m2, jabłoń i grusza karłowa -4-8 m2. Należy brać pod uwagę, że średnica korony zależy głównie od podkładki, odmiany, żyzności gleby i intensywności cięcia.
Jeśli sadzimy drzewa lub krzewy rzędowo, to odległość w rzędzie powinna wynosić tyle, ile zajmie średnica korony po pełnym wyrośnięciu roślin. Odległość między rzędami musi być o 1-2 m większa, żeby można było swobodnie się poruszać, pracując przy drzewach czy krzewach. Można odległość między rzędami zmniejszyć do 3-4 m, formując korony szpalerowe. W takim przypadku konary drzew będą rosły wzdłuż rzędu, natomiast w międzyrzędzia będą skierowane tylko drobne gałązki. Szerokość takiego szpaleru wynosi 1-2 m, zależnie od sposobu jego prowadzenia (cięcia).
Odległość między rzędami porzeczek i agrestu wynosi 2-2,5 m, jeśli sadzimy w rzędzie, w odstępie 1,5-2 m. Maliny sadzi się co 30-50 cm, w rzędach oddalonych o 1,5-2 m. Truskawki sadzi się w rzędzie co 30 cm, pozostawiając między rzędami 30 cm. Dla poziomek wystarcza odległość 20 cm w rzędzie i 30 cm między rzędami.
Sadząc na działkach pracowniczych, należy pamiętać o przepisach ustalonych przez Polski Związek Działkowców, określających minimalne odległości od granic działki.
Do sadzenia jesiennego dołki przygotowujemy zwykle wcześniej, często jeszcze przed sprowadzeniem drzewek. Pracę przy sadzeniu drzewek ułatwia tzw. deska sadownicza (rys. 88). Jest to płaska listwa drewniana, długości 100-140 cm z trzema nacięciami. Środkowe, większe nacięcie przystawia się do palika wyznaczającego miejsce pod drzewko. Następnie wbija się w ziemię dwa niewielkie kołeczki przy dwóch bocznych, symetrycznie położonych nacięciach, które muszą się znajdować poza krawędzią dołka. Kolejną czynnością jest wyjęcie środkowego palika i wykopania dołka. Przystępując do sadzenia drzewka, przykłada się ponownie deskę sadowniczą -bocznymi nacięciami do pozostawionych dwóch małych kołeczków, a środkowym nacięciem do pnia lub szyjki korzeniowej sadzonego drzewka. Ten sposób zapewnia prawidłowe usytuowanie drzewka.
W przypadku sadzenia drzewek karłowych na podkładce M9, która się łatwo wyłamuje lub przewraca razem z korzeniami, przywiązujemy je do palików. Również wymagają wzmocnienia drzewka pienne i agresty oraz porzeczki szczepione na złotej porzeczce. Wzmacniający palik musi mieć co najmniej 5 cm grubości i taką długość, aby – po zagłębieniu w ziemię na 40-50 cm – jego wierzchołek znajdował się poniżej pierwszych rozgałęzień korony. Palik wbija się przed posadzeniem drzewka, od strony zachodniej, w odległości około 10 cm od miejsca, gdzie ma się znajdować pień. Przy sadzeniu drzewek i krzewów owocowych nie skracamy korzeni, a jedynie obcinamy nadłamane lub uszkodzone. Jeżeli jakiś korzeń nie mieści się w wykopanym dołku trzeba w tym miejscu poszerzyć dołek tak, ażeby korzeń nie zawijał się. Drzewka owocowe powinny być sadzone o 5-10 cm głębiej, niż rosły w szkółce. Jedynie drzewka na podkładkach wegetatywnych nie powinny być sadzone zbyt głęboko (w zasadzie do miejsca okulizacji), ażeby część szlachetna nie wypuściła korzeni i nie „usamodzielniła się”, tracąc wpływ skarlającej podkładki. W tym przypadku miejsce okulizacji na drzewku powinno się znaleźć nad powierzchnią ziemi.
W sadzeniu powinny uczestniczyć dwie osoby. Jedna trzyma drzewko w odpowiedniej pozycji i dba o równomierne rozmieszczenie korzeni, w trakcie zasypywania dołka potrząsa lekko drzewkiem w celu lepszego wypełnienia glebą wolnych przestrzeni pomiędzy korzeniami, a następnie udeptuje nasypywaną glebą. Druga osoba zasypuje dołek. Przy sadzeniu jesiennym w celu zabezpieczenia korzeni świeżo posadzonego drzewka, po całkowitym zasypaniu dołka, trzeba drzewko podlać, a następnie wokół drzewka usypać kopczyk wysokości około 30 cm i średnicy u podstawy do 50 cm. Przy sadzeniu drzew wiosną zamiast kopczyka formujemy wokół drzewka misę o wewnętrznej średnicy co najmniej 40 cm, która ułatwia podlewanie drzewka. Sadząc drzewka lub krzewy, zwłaszcza wiosną, podlewa się je obficie, żeby gleba dobrze oblepiła korzenie posadzonych roślin. Wbrew rozpowszechnionym poglądom nie należy mocno ubijać ziemi nogami w czasie zasypywania korzeni, ponieważ obrywa się wówczas wszystkie drobne korzonki.
Porzeczki, agrest i maliny sadzi się również w stanie bezlistnym, najlepiej jesienią. Porzeczki i agrest sadzi się co najmniej o 10 cm głębiej niż rosły w szkółce, tak aby miejsce rozgałęzienia krzewu znalazło się kilka centymetrów pod powierzchnią gleby. Zbyt płytko posadzone krzewy porzeczek i agrestu mają potem większą skłonność do rozkładania się i rozłamywania. Maliny sadzi się o parę centymetrów głębiej niż rosły poprzednio.
Truskawki najlepiej jest sadzić w lipcu, ale w tym czasie nie zawsze można uzyskać dobrze ukorzenioną rozsadę. Sadząc je w tym terminie, zachowujemy odległości w rzędzie wynoszące 15-20 cm. Po posadzeniu truskawek w drugiej połowie lata, jesienią lub wiosną nie można liczyć na normalne plony w pierwszym roku. W tym terminie sadzi się truskawki rzadziej – co 30-40 cm w rzędzie.
Bezrozłogowe poziomki rozmnaża się z nasion, zwykle w inspektach. Rozsadę wysadza się na zagony w końcu maja. Technika sadzenia krzewów jest podobna jak drzew owocowych. Przy sadzeniu malin trzeba ziemię ugniatać ostrożnie, aby nie uszkodzić pączków na korzeniach, z których mają rozwinąć się nowe pędy. Również po posadzeniu krzewów trzeba je podlać, a już koniecznie truskawki i poziomki!