FORMOWANIE KORON I DALSZA PIELĘGNACJA DRZEW OWOCOWYCH

Do cięcia używamy sekatora i noża zwanego sierpakiem. Przy cięciu nożem rany zadawane drzewu mają gładką powierzchnię, a pędy nie ulegają w miejscu cięcia zmiażdżeniu, co się nieraz zdarza, gdy tniemy sekatorem. Wszystkie większe rany należy zasmarować maścią Funaben 3, Funaben 4 lub Santar. Dzięki dobremu cięciu pączek, na którym nam zwykle zależy, nie zamiera, lecz wybija w pęd.

Nowy zakupiony nóż należy dać do naostrzenia lub samemu naostrzyć za pomocą osełki. Sierpak należy ostrzyć na przemian – raz z jednej, raz z drugiej strony, sprawdzając od czasu do czasu, czy cała długość krawędzi tnącej jest ostrzona równomiernie. Osełkę należy spłukiwać co pewien czas wodą. Osełka powinna być płaska, dość szorstka. Zwilżamy ją obficie wodą i biorąc nóż w prawą rękę, pocieramy nim mocno ruchem okrężnym o powierzchnię osełki, zwracając uwagę na to, aby cała powierzchnia noża przylegała ściśle do powierzchni osełki. Pod koniec ostrzenia wygładzamy krawędź noża na kawałku zwilżonego drewna lub – „po fryzjersku” – na skórzanym pasku.

Odcinając gałązki nożem trzeba nim tak operować, aby się nie pokaleczyć (przy odcinaniu cienkich gałązek poniżej miejsca cięcia). W prawej ręce trzymamy nóż, który przykładamy nasadą ostrza do pędu i przesuwamy równolegle do siebie od lewej strony do prawej. Przetrzymywanie pędu powyżej miejsca cięcia lub przesuwanie noża prostopadle do siebie grozi skaleczeniem. Jeśli zachodzi potrzeba wycięcia gałązki grubszej, o średnicy powyżej 1 cm, to trzeba ją ująć lewą ręką powyżej miejsca cięcia, ale w znacznej od niego odległości i nagiąć lekko do siebie, aby ułatwić cięcie.

Do usuwania grubszych pędów i drobnych na starszym drzewie używa się sekatora. Ma on tylko jedno ostrze tnące i dlatego należy sekator podczas cięcia trzymać tak, aby ostrze tnące znajdowało się zawsze na górze, a nie na dole i zawsze od strony części gałęzi, która pozostaje na drzewie. Przy odcinaniu sekatorem gałązki u nasady naginamy ją lewą ręką lekko do siebie, co ułatwia cięcie. Grubsze gałęzie i konary wycina się piłkami ogrodniczymi. Usuwając grube gałęzie za pomocą piłki, nie należy ciąć ani za blisko pnia drzewa, ani za daleko. W pierwszym przypadku powstaje duża rana, która trudno się goi, w drugim – pozostaje sęk, który zasycha i butwieje. Ciąć trzeba nieco skośnie w miejscu, gdzie kończy się przynasadowe zgrubienie gałęzi, zwane obrączką. Wszelkie rany na drzewie dokładnie oczyszcza się nożem i zasmarowuje farbą emulsyjną z dodatkiem 2-procentowego Topsinu, Bentate lub Funabenu 50 bądź maścią ogrodniczą albo Funabenem 3.

Najłatwiejsza do ukształtowania jest tzw. korona prawie naturalna Korona taka nie wymaga silnego cięcia młodych drzew i zapewnia uzyskanie plonów w 3-4 roku po posadzeniu. Jest ona odpowiednia dla jabłoni i grusz umiarkowanie rosnących i półkarłowych. Korona prawie naturalna powinna mieć przewodnik, na którym osadzone są pod szerokim kątem konary – od 10 do 15. Począwszy od szóstego roku po posadzeniu część konarów stopniowo usuwamy, pozostawiając 6-8. Corocznie po wiosennym cięciu drzew w maju lub najpóźniej w czerwcu trzeba przeglądać drzewa i jeśli pędy boczne na przewodniku mają co najmniej 10 cm długości, zakładamy na przewodnik drewniane klamerki, służące do przypinania suszącej się bielizny. Zakładamy je poziomo nad pędem bocznym, przyginając go lekko. Na jedno drzewo trzeba założyć 3-4 klamerki. W ten sposób zmuszamy pędy do poziomego wzrostu i uzyskujemy rozłożystą koronę. Jeżeli nie mamy klamerek lub posadziliśmy drzewka dwuletnie z koroną, to pędy tworzące z przewodnikiem kąt ostry przyginamy za pomocą sznurka. Przyginanie pędów można wykonywać wiosną lub latem.
W drugim, trzecim lub czwartym roku po posadzeniu prawie drzew nie przycinamy (usuwamy tylko pędy krzyżujące się), natomiast tylko przyginamy pędy w sposób wyżej podany. Jeżeli drzewa mają bardzo długie, silne przewodniki, przekraczające 60 cm, skracamy je do 50-60 cm. Pędów bocznych, nawet długich, nie powinno się skracać, chyba, że osiągają długość przewodnika, wówczas skracamy je o 1/3 długości. Po 3-4 latach od posadzenia jabłoni i grusz zawiązują się pierwsze pąki kwiatowe i owoce. W tym okresie wycinamy tylko pędy rosnące do środka korony, krzyżujące się lub leżące jeden na drugim. Wycinamy również wszystkie pędy chore lub martwe.

Przy prześwietlaniu koron młodych drzew nie wolno usuwać krótkopędów i innych drobnych pędów, ponieważ na nich zawiązują się pąki kwiatowe. Gdy jabłonie i grusze zaczynają obficie owocować (w 6-8 roku po posadzeniu, niektóre w 10 roku) zaczynamy ciąć silniej. Najpóźniej w 8 roku należy zacząć wycinać nadmiar konarów (2-3 rocznie), zaczynając od dolnej partii drzewa, później coraz wyżej. Na stałe pozostawiamy 6-8 konarów w 2 lub 3 piętrach. W tym samym czasie u drzew wysokich usuwamy ich wierzchołek nad gałęzią boczną tak, aby wysokość drzewa nie przekraczała 3 m.