Choroby i szkodniki warzyw liściowych
Mozaika sałaty, nerkoza liści sałaty oraz mozaika, żółta plamistość i żółtaczka szpinaku są najczęściej występującymi chorobami wirusowymi warzyw liściowych. Choroby te powodują głównie zahamowanie wzrostu roślin, zniekształcenie i niepożądane przebarwienie blaszek liściowych, obniżając w ten sposób jakość i wysokość plonu. Aby zapobiec tym chorobom należy używać do siewu zdrowych nasion, odrzucać rozsadę z objawami wiroz, zwalczać mszyce.
Do innych chorób często występujących należą:
Zgnilizna bakteryjna sałaty i endywii powodowana głównie przez bakterię Pseudomonas marginalis. Patogeny1 te wywołują początkowo ciemne, gnijące plamy na brzegach starszych liści. Później atakują również młodsze blaszki liściowe i głąby, doprowadzając do zgnicia całej rośliny. Bakterie zimują w resztkach roślin w glebie, dlatego po zbiorach należy starannie usuwać wszelkie resztki i palić je, a nie kompostować.
Mączniak rzekomy sałaty jest to choroba grzybowa rozwijająca się w dużej wilgotności powietrza i w umiarkowanej temperaturze (15-17°C). Na spodniej stronie liści tworzą się duże jasnozielone lub żółte kanciaste plamy i pojawia się delikatny biały nalot. Choroba poraża głównie sałatę głowiastą i endywię. Należy usuwać i niszczyć porażone rośliny, stosować właściwe zmianowanie. Rośliny należy podlewać w godzinach rannych, inspekt silnie wietrzyć. We wczesnej fazie wzrostu roślin można je opryskiwać Cynkotoxem w stężeniu 0,3% lub Cynkomiedzianem 0,3%.
Zgnilizna twardzikowa i szara pleśń na sałacie są chorobami grzybowymi, a patogeny atakują rośliny w różnym wieku, porażając nasady ogonków liściowych i powodując ich mokrą zgniliznę. Choroba przenosi się stopniowo również na głąby, wskutek czego całe rośliny więdną i zamierają. W zgniliźnie twardzikowej gnijące części roślin pokrywają się białą, waciastą grzybnią, wśród której patogen wytwarza kilkumilimetrowej wielkości, czarne, twarde organy przetrwalnikowe. Cechą charakterystyczną szarej pleśni jest szary, pylący nalot. Oba grzyby zimują w glebie. Chorobom tym zapobiega się w szklarniach i inspektach przez dezynfekowanie ziemi (najlepiej parą) przed sadzeniem sałaty. Na zakażonym zagonie trzeba przerwać uprawę sałaty na kilka lat. Do chwili zwijania się liści w głowy można stosować opryskiwanie roślin Sadoplonem 75 (0,3%) z chwilą zauważenia pierwszych chorych roślin.
Mączniak rzekomy szpinaku. Poraża on najczęściej zewnętrzne liście szpinaku. Na liściach pojawiają się duże żółte plamy, na spodniej stronie liścia tworzy się szarofioletowy nalot. Porażone rośliny czernieją i zamierają. Chorobie zapobiega się poprzez stosowanie rzadkiego siewu, właściwe zmianowanie, zwalczanie chwastów, zbieranie i usuwanie resztek roślin po zbiorach.
Rośliny z tej grupy są atakowane przez różne szkodniki, a w szczególności przez:
Drutowce – żółte, błyszczące larwy, które podgryzają rośliny u nasady, powodując ich więdnięcie i zamieranie. Jeżeli podejrzewamy występowanie tych szkodników, należy przed siewem lub sadzeniem sałaty zagon przekopać w czasie słonecznej pogody, aby zginęły wydobyte na powierzchnię larwy i jaja. W razie masowego pojawienia się szkodników zaleca się rozsypać jesienią lub wiosną przed siewem lub sadzeniem Basudin 10 G (8 g na 1 m2), mieszając go z 10-, 20-centymetrową warstwą gleby.
Rolnice – są to grube, szare gąsienice, zwijające się w kłębek po dotknięciu. Wiosną podgryzają młode rośliny i wciągają je do ziemi. Są to szkodniki wielożerne i zwalczamy je tak samo jak drutowce.
Podobnie trzeba zwalczać pędraki chrabąszcza majowego, które podgryzają korzenie młodych i starych roślin. Pędraki te żyją w glebie 3-4 lata.
Warzywa liściowe atakowane są przez mszyce, śmietkę ćwiklankę i pomrowika polnego. Na mszyce stosuje się środki owadobójcze o krótkim okresie karencji – Pirimor 50 DP w stężeniu 0,05% lub Sadofos płynny 30 w stężeniu 0,3%. Śmietkę ćwiklankę w okresie składania jaj zwalcza się opryskami Foschloru płynnego 50 w stężeniu 0,2% lub Owadofosem płynnym 50 w stężeniu 0,15%. Pom-rowik polny jest ślimakiem, którego ciało jest wydłużone (5-6 cm), jasnożółte, pokryte śluzem. W liściach sałaty wygryza nieregularne dziurki. Zwalcza się go, posypując wieczorem (w ciągu dnia ukrywa się między liśćmi, a żeruje wieczorem) glebę przy roślinach wapnem palonym (40 g na 1 m2).
Warzywa liściowe są również atakowane przez turkucia podjadka.