Cykoria sałatowa
Cykoria sałatowa jest rośliną dwuletnią, częścią jadalną jest wybielony pąk liściowy, który uzyskuje się w drugim roku, stosując pędzenie jednorocznych korzeni. Liście cykorii mają swoisty, gorzkawy smak, który nadają im dwa związki – intrybina i insulina. Działają one pobudzająco na apetyt, trawienie i leczniczo w schorzeniach wątroby. Charakteryzują się dość dużą zawartością białka, soli mineralnych, witaminy C i niewielką karotenu. Wybielone liście są soczyste, jędrne i mięsiste. Przyrządza się je podobnie jak sałatę liściową.
Optymalna dla wzrostu cykorii temperatura wynosi 15-20°C. Chłody działające na młode rośliny powodują niepożądane wyrośnięcie pędów kwiatowych. Najodpowiedniejsza dla niej jest gleba piaszczysto-gliniasta w dobrej kulturze. Wrażliwa jest na brak światła. Może być uprawiana jako poplon po warzywach wczesnych, o krótkim okresie wegetacji, np. po szpinaku. Ze względu na głębokie korzenienie się cykorii gleba musi być również głęboko przekopana. Najlepiej posadzić cykorię w dwa, trzy lata po zasileniu ziemi obornikiem. Nawożenie mineralne zależy od zasobności gleby.
Orientacyjnie można przyjąć następujące dawki: 20 g saletry amonowej lub 30 g saletrzaku, 25-35 superfosfatu i 30-40 g 40-procentowej soli potasowej na 1 m2.
Cykorię sieje się w rzędy co 30 cm lub na redlinach (na glebach zlewnych i o płytkiej warstwie uprawnej) szerokości 45-50 cm. Nasiona wysiewa się na głębokości 1 cm, w ilości 4-8 g na 1 m2, na glebie zlewnej więcej, bo nie wszystkie wzejdą. Sieje się od połowy maja do połowy czerwca. Wcześniejsze wysiewy mogą spowodować wyrośnięcie pędów nasiennych (pośpiechów). Rośliny należy przerwać, pozostawiając co 6-9 cm, i nie dopuścić do zachwaszczenia.
Korzenie wykopuje się w końcu listopada (cykoria nie jest wrażliwa na przymrozki), oczyszcza z ziemi, a liście przycina się, by miały długość 3-5 cm lub usuwa ręcznie boczne, pozostawiając środkowe, najmłodsze. Do pędzenia nadają się te korzenie, które mają tylko jeden wierzchołek wzrostu.
Pędzenie można zacząć zaraz po zbiorze korzeni, w ciągu zimy i wczesną wiosną. Przystępując do pędzenia, końce zdrowych korzeni cykorii przycina się, aby miały jednakową długość, i dołuje pionowo, ściśle jeden przy drugim, w piasku w piwnicy, w skrzyni inspektowej, ogrzewanych komórkach itp. Pomieszczenie, w którym pędzimy cykorię, powinno mieć temperaturę 12-18°C. Zadołowane korzenie przykrywa się warstwą piasku grubości 15-20 cm. Piasek powinien być wilgotny. Można również do dołowania używać ziemi, ale tylko pulchnej. Po około 30 dniach powinny wytworzyć się „główki” liściowe długości 15-20 cm. Wówczas wyjmuje się cykorię z piasku i obcina pąki wraz z kawałkiem korzenia, aby się liście nie rozsypały. Z 1 m2 można zebrać 30-60 kg liści.
W sprzedaży są nasiona cykorii sałatowej, odmiany Witloof, która przy pędzeniu wymaga przykrywania ziemią. Jest to odmiana odporna na choroby, plenna, daje główki silnie rozwinięte, barwy bia-łokremowej, o długości do 1 5 cm. Do bardzo plennych, a nie wymagających przykrycia przy pędzeniu, należą m.in. odmiany holenderskie: Plumato – do pędzenia wczesnego (zbiór główek wrzesień-listopad), Mitado – do pędzenia średnio wczesnego (zbiór główek grudzień–luty), Tarivo – do pędzenia późnego (zbiór główek marzec-kwiecień).