Choroby i szkodniki warzyw psiankowatych
Pomidory są atakowane przez tzw. niepasożytnicze choroby, do których zalicza się:
1) suchą zgniliznę wierzchołków owoców – początkowo pojawiają się małe ciemnozielone plamy na wierzchołkach owoców, stopniowo powiększające się, brunatniejące i lekko zapadające (pod plamą miąższ ulega suchej zgniliźnie i pomidory opadają w czasie upałów); zapobieganie polega na regularnym i dostatecznym podlewaniu roślin wodą, unikaniu przenawożenia roślin, zwłaszcza azotem, oraz opryskiwaniu zagrożonych pomidorów 0,5-procentowym chlorkiem wapnia lub 0,5-procentową saletrą wapniową;
2) zwijanie liści ku górze – występuje przy silnym nasłonecznieniu i jednoczesnym niedoborze wody, oraz gdy tnie się i ogławia rośliny przy bardzo słonecznej pogodzie;
3) pękanie owoców – występuje w przypadkach: obfitych deszczów następujących po okresie suszy i nadmiernego nawożenia roślin fosforem.
Pomidory atakowane są również przez liczne choroby pasożytnicze, a w szczególności przez kilka z nich.
Wirozy. Czynnikami, chorobotwórczymi są wirusy: Nicotiana virus 1, Cucumis virus 2, Lycopersicum virus 3. Pierwszy wirus powoduje na roślinach różne objawy, jak: mozaikę zieloną i żółtą na liściach, brunatne nekrotyczne smugi i plamy na łodygach, liściach i owocach oraz zmiany kształtu liści, które nitkują się i upodobniają do liści paproci. Drugi wirus wywołuje mozaikę i niekiedy podobnie jak poprzedni deformacje liści. Trzeci wirus powoduje pierścieniowatą plamistość na liściach i owocach. Wszystkie te wirusy, przenoszone na rośliny przez owady, narzędzia, ubranie i ręce osób pracujących przy pomidorach, wpływają hamująco na wzrost i plonowanie roślin. Zapobieganie tym chorobom polega na dezynfekcji ziemi używanej do produkcji rozsady, używaniu nasion zbieranych ze zdrowych owoców, odrzucaniu chorej i podejrzanej rozsady oraz usuwaniu chorych roślin, które należy palić.
Rak bakteryjny pomidora. Pierwszym objawem tej choroby jest więdnięcie pojedynczych listków; później więdną całe liście i boczne pędy, a w końcu cała roślina. Na przekroju łodyg są widoczne zbrunatnienia wiązek naczyniowych. W przypadku wystąpienia schorzenia trzeba eliminować chore rośliny, a usuwanie bocznych pędów i ogławianie dokonywać w ogóle ręcznie (nie nożem). Trzeba koniecznie przerwać na 2-3 lata uprawę pomidorów na miejscu, w którym wystąpiła choroba.
Do chorób pochodzenia grzybowego, najczęściej atakujących pomidory, należą kolejno wymienione.
Zgorzel podstawy łodygi pomidora. Chore rośliny więdną, ich łodyga w dolnej części silnie brunatnieje i przewęża się. Porażane bywają także owoce zielone i dojrzewające, na których występują brązowe plamy, otoczone szeroką, białą obwódką. Rozwojowi choroby sprzyja deszczowa i chłodna pogoda. Zwalczanie jej polega na usuwaniu roślin silnię porażonych; dlatego też należy systematycznie przeglądać rośliny od końca czerwca do połowy lipca. W celu uniknięcia rozprzestrzeniania się zgorzeli w czasie wyrywania roślin należy przed tym zabiegiem opryskiwać łodygi chorych roślin Sadoplonem 75 w stężeniu 0,4%.
Bardzo rozpowszechnioną i czyniącą duże szkody jest zaraza ziemniaczana. Na chorych liściach występują brunatne lub czarne plamy, a same liście szybko zasychają. Również na owocach pojawiają się brunatne plamy. Zwalczanie polega na opryskiwaniu roślin co 10-14 dni, w przypadku odmian wczesnych – już w czerwcu, gdy rośliny wiążą owoce, 0,6% Ridomilem plus 45 WP.
Septorioza pomidorów. Choroba ta może występować na pomidorach we wszystkich fazach rozwoju. Na liściach powstaję liczne, drobne, o wyraźnych konturach, brunatne lub szare plamy z ciemniejszym brzegiem. W środku plam, które zasychają i jaśnieją, powstają ciemnobrunatne lub czarne punktowane wzniesienia, lepiej widoczne od dolnej strony liścia. Często są również porażone ogonki liściowe i łodygi. Zwalczanie jest podobne jak zarazy ziemniaczanej.
Alternarioza pomidora. Choroba ta występuje na ziemniakach, pomidorze, papryce oraz oberżynie. Na porażonych liściach powstają suche brunatne plamy, stopniowo rozrastające się podczas ciepłej i wilgotnej pogody, obejmując znaczną część blaszki liściowej; liście te zasychają, ale nie opadają. Na owocach, najczęściej przy szypułce, powstają ciemne, nieco wgłębione plamy, pokryte później czarnym, aksamitnym nalotem. Zwalcza się tę chorobę podobnie jak zarazę ziemniaczaną.
Do szkodników atakujących rośliny tej grupy należą mszyce, które są niebezpieczne głównie ze względu na przenoszenie wirusów, i stonka ziemniaczana. Stonka jest powszechnie znanym chrząszczem, występującym zarówno na ziemniakach, jak i na pomidorach oraz innych warzywach z rodziny psiankowatych. Chrząszcze stonki (żółte w czarne paski), które przezimowały w glebie, wychodzą na powierzchnię na początku maja i składają jaja na dolnej stronie liści. Z jaj wylęgają się malinowoczerwone larwy, które wraz z chrząszczami zżerają doszczętnie liście. Zwalczanie polega na zbieraniu i niszczeniu chrząszczy. Przy masowym wystąpieniu stonki stosuje się opryski, po pierwszym zauważeniu chrząszczy, jednym z następujących preparatów: Cymbusz 25 EC – 0,015%, Decis 2,5 EC – 0,035%, Ripcord 10 EC – 0,04% i Unden 50 WP – 0,15% (do trzech tygodni po wysadzeniu rozsady do gruntu).